AR-GE/TASARIM MERKEZLERİ İLE TEKNOPARK’LARDA DIŞARIDA GEÇİRİLEN SÜRELERİN UYGULAMASI

5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında bulunan Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri ile Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde yer alan firmaların yürütmekte oldukları projelerde görevli Ar-Ge ve Tasarım personelleri, AGTM ile TGB sınırları içerisinde geçirmiş oldukları sürelere ek olarak ilgili mevzuat uyarınca ve ilgili projelerle doğrudan ilişkili olmak kaydıyla AGTM ile TGB sınırları dışında  gerçekleştirilen; Laboratuvar, Test ve Deney Çalışmaları, Diğer AGTM’lerde Yapılan Çalışmalar, Saha Araştırması, Prototip Geliştirmeye Yönelik Çalışmalar ve Bilimsel İçerikli Etkinlik faaliyetleri ile projelerle ilişkili olması durumu gözetilmeksizin personellerin lisansüstü (yüksek lisans ve doktora) eğitimleri için AGTM ve TGB sınırları dışında geçirdikleri süreler de AGTM yetkilisinin onayı ve T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bildirimlerin yapılması şartı ile teşvik ve istisnalara tabii tutulabilmektedir.

4857 Sayılı İş Kanunu’na 2016 yılında dahil edilen uzaktan çalışma yöntemi, pandemi sürecinin de etkisi ile sık başvurulan bir çalışma modeli olmuş ve bu çalışma modelinin kurumlar arasında gerek globalleşen iş dünyasında rekabet kaslarının zayıflamaması, gerek dijitalleşme süreci ile başlayan ve uygulama alanlarının her gün daha ileriye giden web tabanlı çalışma sistemlerinin yaygın hale gelmesi, gerek metropollerde yaşayan kişilerin ulaşım için harcadığı zamanı daha verimli kullanabilme imkanının oluşması, gerekse de ofis çalışması ile beraber oluşan sabit maliyetlerin azalması durumları gözetildiğinde cazip hale gelen bu uygulamaya ilişkin yönetmelik ise 10.03.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bilindiği üzere 2019 yılı sonunda Çin’in Hubei bölgesinin başkenti Vuhan’da ortaya çıkan Covid-19 salgını, çok kısa zamanda hızla tüm dünyayı etkisi altına alarak yaklaşık 2 yıldır küresel bir sorun haline gelmiştir. Pandemi süreciyle beraber toplum sağlığının karşılaştığı riskin yanı sıra bu sorun derinleşerek her alanda olduğu gibi devlet ekonomilerini de olumsuz yönde etkilemiş ve bu durum karşısında idari yönetimler ekonomilerinin minimum zarar ile süreci atlatması için çeşitli ekonomik atılımlar gerçekleştirmiştir. Ülkemizde de ekonomik anlamda sanayi ve üretimin aksamamasının yanı sıra Ar-Ge ve Tasarım faaliyetlerinin de devam ettirilmesinin öneminin altı çizilerek çeşitli uygulamalar yürürlüğe konulmuştur. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, öncelikli olarak toplum sağlığının öneminin gözetilmesi ile beraber Ar-Ge ve Tasarım faaliyetlerinin aksamaması durumunu ele alarak AGTM ve TGB’lerde ilki Mart/2020 dönemi olmak üzere ve halen devam etmekte olan uzaktan (evden) çalışma yöntemini uygulamaya dahil etmiştir.

Bu uygulama ile birlikte T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı pandemi sürecinin seyrine (vaka sayıları) göre belirlediği ve değişkenlik gösteren uzaktan yapılabilecek çalışma oranlarını, yazılı olarak AGTM ve TGB’lerde bulunan firmalara iletmektedir. Son yapılan bildiri ile içerisinde bulunduğumuz Ağustos/2021 döneminin uzaktan çalışma yapılabilecek süre oranı en fazla %50 olarak belirlenmiştir. Belirlenen bu oranlar AGTM ve TGB’lerde bulunan firmaların ilgili ay içerisindeki toplam Ar-Ge/Tasarım eforu gözetilerek hesaplanmalı ve bildirimlere tabii tutulması gerekmektedir. Bu duruma Ağustos/2021 dönemi için belirlenen %50’lik oran üzerinden örnek verecek olur isek; ilgili personelin aylık çalışma süresinin direkt olarak %50’sini uzaktançalışmaya tabii tutmak yerine, ilgili aydaki AGTM ya da TGB içerisindeki efor üzerinden gerçekleşen toplam çalışma süresinin %50’sinin dikkate alınması teşvik ve istisnalara konu edilecek vergi ve sgk prim indirim tutarlarının oluşturabileceği riski ortadan kaldırmış olacaktır. Bakanlığın belirlemiş olduğu oran ile aylık AGTM ve TGB’lerde bulunan firmaların eforu üzerinden hesaplanan toplam uzaktan çalışma yapılabilecek süreyi personeller üzerinde planlarken mümkün olduğunca yüksek ücret alan personelden başlayarak daha düşük ücret alan personele doğru uzaktan çalışma süresinin programlanması teşvik ve istisnalardan daha yüksek tutarlarda faydalanılması ve bunun sonucunda ise firmaların finansal planlamalarındaki nakit akışları için pozitif yönde bir etkiye sahip olacağını belirtebiliriz.

03.02.2021 tarihinde yayımlanan Resmi Gazete’de Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da AGTM ve TGB’lerde Bakanlık tarafından bildirim aranmaksızın projeler üzerinde belgelenemeyen ya da ispat edilemeyen süreler gibi evden yapılan çalışmalar da dahil %20 oranında bölge dışında (dışarıda) çalışma yapılabileceği ve bu oranın Cumhurbaşkanı tarafından %50’ye kadar çıkarılabileceği belirtilmiştir. Yalnız, TGB’lerde uygulanacak uzaktan çalışma süresinin AGTM’lerdeki mevcut uygulama gibi aylık AGTM eforu üzerinden hesaplanan süre ile değil; personellerin bölge içinde geçirdiği süre üzerinden %20 oranında ilave süre hesaplanarak elde edilmesi gerekmektedir. Kanun ile belirlenen bu %20’lik oranın, mevcut pandemi sürecinde ortaya çıkan uzaktan çalışma sürelerine ilave edilebilir olduğunu hatta sürecin devam etmesi durumunda Cumhurbaşkanı kararı ile bu oranın %20’den %50’ye arttırılması ile beraber minimum %50’lik uzaktan çalışma oranlarının yapılabileceği dönemlerde, toplamda %100 oranında yani tamamen uzaktan çalışma yapılabilmesi ihtimalini de önümüzde somut bir senaryo olarak değerlendirmemiz durumunu ortaya çıkarmaktadır.

Pandemi süreci ile beraber yeniden ele alınan ve düzenlenen çalışma modellerinin kurumların rekabet gücünü koruyarak hatta üzerine ekleyerek seyretmesi amaçlanmakta ve buna ilişkin tüm sektörlerin mevcut pazarlarında yeni pozisyonlar ve buna bağlı olarak yeni sıralamaların oluştuğunu görmekteyiz. Uzaktan Çalışma yönteminin pandemi sona erse dahi artık çalışma hayatımızın bir parçası olacağı gerçeğini gerek bu yöntemle elde edilen avantajları, gerek sektörel bazda dijitalleşme ile ivmelenen ve oluşan yeni düzenle birlikte bu düzenin kaçınılmaz gereksinimleri, gerekse de yerel yönetimlerin tutumlarından ve kurumların pazardan almış oldukları pozitif dönüşlerden teyit edilebilir olduğu kanısındayız.

Anıl KURTULAN

Sistem Global Danışmanlık

Vergi ve Finansal Yönetim Danışmanı