KOBİ’LERİN AR-GE, İNOVASYON VE YATIRIM STRATEJİLERİNİ BELİRLEMELERİ İÇİN ÖNERİLER – BÖLÜM 1

BÖLÜM 1: KOSGEB AR-GE VE İNOVASYON DESTEKLERİ

Sosyal izolasyonun öneminin arttığı, şahıs ve toplum sağlığı için biraz daha bireysel olmak zorunda olunan ve işlerin evden veya uzak erişim platformlarından yürütüldüğü bu günlerde “düşünmek ve akıl teri dökmek” için daha fazla zamanın olacağı kesin bir durumdur. Bu nedenle imalat ve sürekli üretim telaşesinin içinde fırsat bulunamayan “İnovatif Düşünme“ olgusu için daha fazla zaman bulunabileceği aşikârdır. 3 bölümlük bu yazı dizisinde, bu düşüncenin sonuçlarını fonlayabilecek bazı kaynaklardan ve bunlara başvuru yollarından bahsedilecektir. İlk bölüm KOSGEB için ayrılmıştır.

Bilindiği üzere yapılan son değişiklikler ve KOBİ olma kriterlerinin değişimi ile ülke sanayisinin %95’den fazlası farklı büyüklüklerde KOBİ tanımına girmiştir. Bu nedenle, büyük ölçekli firmaların gelişimi ve üretim faaliyetlerini de devam ettirmeleri için KOBİ’lerin önemi daha fazla artmıştır. KOBİ’ler üretim zincirinin önemli bir parçası olmuştur. KOBİ’lerin önemi sadece imalat faaliyetlerinin hammadde ve ara mamul ihtiyaçlarının giderilmesi için değil, yazılım tarafında da önemlidir. Gerek iç üretimini desteklenmesi gerekse de yazılım geliştirilerek satılması Türkiye ekonomisi için önem kazanmıştır. Özellikle TEKNOKENT’lerin varlığı ve bu amaca yönelik hizmet eden 4691 sayılı kanun önemli avantajları beraberinde getirmiştir.

KOBİ sınıfındaki firmaların bu işlevlerini yerine getirmeleri, sürekli ve sürdürülebilir gelişim sağlamaları için Ar-Ge faaliyetlerini planlı bir şekilde sürdürmeleri çok önemlidir. Bu planlama için T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda KOSGEB, TÜBİTAK TEYDEB ve diğer bazı bakanlıkların önemli teşvik ve hibe odaklı, geri ödemesiz ve ödemeli olmak üzere çeşitli destekleri bulunmaktadır. Ayrıca bu Ar-Ge faaliyetlerinin çıktılarının ticarileşmesi için de aynı kamu birimlerinin çeşitli boyutlarda destek mekanizmaları devreye sokulmuştur.

“Ar-Ge” olarak kısaltılan Araştırma ve Geliştirme Faaliyetini ve çıktılarını;

*Belirli düzeyde bilinmezliği içeren ve teknolojik bir soruna çözüm bulmak için kurgulanmış

*Temel Araştırma-Deneysel Geliştirme-Uygulamaları Araştırma safhalarının bazılarını içeren

*İlgili mevzuatlar doğrultusunda hazırlanmış bütçesi olan

*Alanında uzman araştırmacılar tarafından yürütülen

*Ara ve nihai çıktıları tanımlanmış bir iş planına sahip

*En önemlisi yenilikçi ve özgün yönü kuvvetli olan

*Çıktısı yeni veya iyileştirilmiş ürün ve süreç olan

*Uluslararası-ulusal veya iç yenilik niteliği oluşturması gereken

*FSMH unsurlarından birini üretme potansiyeli olan

*Akademik çıktı üretebilecek potansiyeli olan

kurgu olarak tanımlamak mümkündür. “İnovasyon” ise bu süreçler sonrasında ortaya çıkan bilginin, katma değere dönüştürülme sürecidir. Yani Ar-Ge ve İnovasyon süreçleri bütünleşik düşünüldüğünde, uçtan uca Ar-Ge’den satılacak ürüne kadar olan yapıyı anlamak mümkündür.

Yukarıda belirtilen tanımlara uygun Ar-Ge projesi olan firmalar 2 temel yolu izleyerek, fikirlerine ve projelerine fon sağlayabilmektedir. Bunlardan ilki KOSGEB’in “Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı” altında sağladığı hibe fonlarıdır. Bu destek ile KOSGEB bilim ve teknolojiye dayalı yeni fikir ve buluşlara sahip küçük ve orta ölçekli işletmeler ile girişimcilerin yeni ürün, yeni süreç, bilgi ve/veya hizmet üretmelerini sağlamayı amaçlamıştır. Proje süresinin maksimum 24 ay olarak kurgulanabildiği destek de, bütçe geri ödemesiz ve geri ödemeli olarak 750 bin TL’ye kadar ulaşabilmektedir. Geri ödemesiz destek unsurlarında HİBE oranları %75 olup, yerli malına dayalı alımlarda bu oran %15 artırılabilmektedir. Bu program kapsamında projesi desteklenen firmalara sunulan hibe destekleri Tablo 1’de gösterilmiştir. Projede, başvuru esnasında belirtmek koşuluyla %25 ön ödeme desteği bulunmakta olup, bu destek özellikle proje finansmanı için büyük önem taşımaktadır. Bu desteklerden faydalanmak isteyen firmaların veya girişimcilerin KOSGEB’in sitesinde yer alan formları FRASCATI kılavuzunda tanımlanmış Ar-Ge projesi normlarına göre hazırlayıp, ilgili KOSGEB birimlerine WEB portalı üzerinden sunması gerekmektedir. Bu başvuru ardından KOSGEB başvuruyu usulden bir ön değerlendirmeye tabi tutacaktır. Bu değerlendirmenin ardından KOSGEB, konuya özel uzmanlardan kuracağı kurul ile teknik ve esas değerlendirmesini yapacak ve destek kararını RED veya KABUL olarak firmaya resmi olarak sunmaktadır.

Tablo 1. KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Projesi destek unsurları ve desteklenecek bütçe rakamları

Projesi desteklenmeye uygun bulunan firmalar, KOSGEB ile sözleşme yapıp, taahhütname imzalaması ardına, yürütme safhasına geçilmektedir. Yürütme safhasında 3 ayda bir mali rapor hazırlanmakta, bu mali raporun hazırlanması KOSGEB WEB portalına destek taleplerinin ve ilgili evrakların girişi şeklinde olmaktadır. KOSGEB’e herhangi bir evrak gönderimi gerekmemektedir. Ayrıca projenin teknik denetlenmesi için üniversiteler bünyesinde çalışan bir öğretim elemanı izleyici olarak atanmaktadır. İzleyici 3 ayda bir projenin teknik ilerlemesini denetlemekte ve raporunu KOSGEB e sunmaktadır. Bu izleme faaliyeti, ilgili izleyicinin firmayı ziyareti şeklinde olmaktadır.

Püf Noktaları:

Tüm Ar-Ge projelerinde olduğu gibi, KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Projelerinin de kurgularında “Yenilikçi Yön” ve “Yapılabilirlik” aranan önemli parametrelerdendir. Projenin özgün değerinin ve mevcut ürün/süreçlerden farkının tanımlanması ve projeyi yürütecek, ilgili alanda uzman üniversitelerin en az Lisans bölümlerinden mezun araştırmacı, ön lisans/meslek yüksek okulu programlarından mezun teknisyen niteliğindeki teknik ekibin tanımlanması, uygulama yerinin alt yapısının fiziksel e alt-teçhizat olarak uygunluğu da önemli parametrelerdendir. Ancak KOSGEB için en önemli parametre çıktının “SATILABİLİR” özellikte olması, pazarının, müşterisinin net olarak tanımlanabilir olmasıdır. Bu nedenle projeler yazılırken bu unsurların doğru tanımlanması ve gerekiyorsa belgelerle desteklenerek ispatlanması önem arz etmektedir.

Bir sonraki yazıda TÜBİTAK Ar-GE desteklerinden bahsedilecektir.