KRİPTO VARLIK PİYASASINDA GÜNCEL GELİŞMELER: SERMAYE PİYASASI KANUNU’NDA DEĞİŞİKLİK YAPILDI

Sermaye Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Değişiklik”), 02.07.2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kripto varlık sektöründe uzun süredir beklenen düzenleme, bu alanda Türkiye’deki ilk yasal düzenleme olduğundan önem arz etmektedir.

İlgili Değişiklik ile birlikte, kripto varlıkların tanımı yapılmış, bu alandaki hizmet sağlayıcılar belirlenmiş, kripto varlık alım satım platformlarının faaliyetlerinin öncesinde izin alınması koşuluyla faaliyetlerine devam etmesine ilişkin düzenleme getirilmiş ve genel itibariyle kripto varlık yatırımcılarını koruma altına alan ve kara para aklama faaliyetlerini engelleyici önlemler alınmıştır.

• Değişiklik ile Getirilen Tanımlar

Değişiklik ile birlikte, cüzdan, kripto varlık, kripto varlık alım satım platformu, kripto varlık hizmet sağlayıcı ve kripto varlık saklama hizmeti tanımları eklenmiş olup, önem arz eden tanımlamalar aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

Cüzdan	Kripto varlıkların transfer edilebilmesini ve bu varlıkların ya da bu varlıklara ilişkin özel ve açık anahtarların çevrim içi veya çevrim dışı olarak depolanmasını sağlayan yazılım, donanım, sistem ya da uygulamalar
Kripto Varlık	Dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak elektronik olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan ve değer veya hak ifade edebilen gayri maddi varlıklar
Kripto varlık hizmet sağlayıcı	Platformları, kripto varlık saklama hizmeti sağlayan kuruluşları ve bu Kanuna dayanılarak yapılacak düzenlemelerde kripto varlıkların ilk satış ya da dağıtımı dâhil olmak üzere kripto varlıklarla ilgili olarak hizmet sağlamak üzere belirlenmiş diğer kuruluşlar
Kripto varlık saklama hizmeti	Platform müşterilerinin kripto varlıklarının veya bu varlıklara ilişkin cüzdandan transfer hakkı sağlayan özel anahtarların saklanmasını, yönetimini veya Kurulca belirlenecek diğer saklama hizmetlerin
Platform	Kripto varlık alım satım, ilk satış ya da dağıtım, takas, transfer, bunların gerektirdiği saklama ve belirlenebilecek diğer işlemlerin bir veya daha fazlasının gerçekleştirildiği kuruluşlar

• Sermaye Piyasası Aracı Olarak Kripto Varlık İhracı

Sermaye Piyasası Kanunu’nda (“SPKn”) kapsamında hisse senedi, bono, tahvil gibi sermaye piyasası araçlarının, senede bağlanmaksızın elektronik ortamda kayden ihracı esastır. Ancak Değişiklik ile, sermaye piyasası araçlarının doğrudan kripto varlık olarak ihracına ve bunların oluşturulup saklandıkları hizmet sağlayıcılar tarafından kayden izlenmesine ilişkin esasların Sermaye Piyasası Kurul’u (“Kurul”) tarafından belirlenebileceği kararlaştırılmıştır. Kripto varlık olarak ihraç edilen sermaye piyasası araçlarında, hakların izlenmesi ve devredilmesinde, elektronik ortamdaki kayıtlar esas alınacaktır. Ayrıca, işbu kayıtların, MKK sistemleri ile entegrasyonu zorunlu tutulabilecektir.

• Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarına Kuruluş ve Faaliyet İzni Zorunluluğu

Değişiklik ile getirilen en önemli düzenleme, tüm kripto varlık hizmet sağlayıcılarının, faaliyetlerine devam edebilmeleri veya yeni faaliyete başlayabilmeleri için Kurul’dan izin alma zorunluluğu bulunması olarak karşımıza çıkmaktadır. Kuruluş ve faaliyetlerine ilişkin esaslar ise Kurul tarafından ayrıca belirlenecektir. Kuruluş sonrasında meydana gelecek pay yapısı değişikliklerinde de Kurul’dan izin alınması gerekecektir.

Platformlar üzerinden kripto varlıkların alınıp satılmasına ve dağıtımının yapılmasına, takasına, transferine ve saklanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurul tarafından ikincil düzenleme ile belirlenecektir.

• Sistem Güvenliğinin Sağlanması

Kripto varlık kullanıcılarının korunması amacıyla, hizmet sağlayıcıların sistemlerinin güvenli bir şekilde yönetilebilmesi için gerekli düzenlemeleri yapma, önlemleri alma ve iç kontrol birim ve sistemlerini oluşturma yükümlülüğü getirilmiştir. Bilgi sistemleri ve teknolojik altyapıları konusunda TÜBİTAK’ın belirleyeceği kriterlere uygunluk şartı da getirilmektedir.

• Hizmet Sağlayıcı Ortak ve Yöneticilerinin Nitelikleri

Değişiklik ile kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ortaklarının, hizmet sağlayıcısının dağıtılabilir kârının yarısından fazlasını tek başına alma hakkına sahip olanların, yönetim kurulunda üye sayısının yarısından fazlasını seçme veya aday gösterme hakkı bulunanların ve tüzel kişi kurucu ortakları sermayesinin veya oy haklarının yüzde on veya daha fazlasını temsil eden pay sahiplerinin belirli niteliklere sahip olması gerekliliği getirilmiştir. Belirtilen kişilerin:

• Müflis olmaması, konkordato ilan etmiş olmaması, iflasın ertelenmesi kararı verilmemiş olması,
• Sermaye piyasalarında faaliyet gösteren kurumlarda doğrudan veya dolaylı olarak yüzde on veya daha fazla paya sahip olmaması veya kontrolü elinde bulundurmaması,
• Değişiklik ile belirlenen bazı suçlardan hükümlü bulunmaması,
• SPKn nezdinde işlem yasaklı olmaması,
• Gerekli mali güç ve itibara sahip olması,
• Ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması şartlarını sağlaması ve şartların kaybedilmesi halinde paylarını 6 ay içerisinde devretmeleri zorunludur.

Yönetim kurulu üyeleri veya temsil yetkilileri ise, mali güç şartı hariç diğer şartları taşıması zorunludur.

• Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Yükümlülükleri ve Kripto Varlıkların Transfer ve Saklamasına İlişkin Düzenlemeler

Hizmet Sağlayıcıları ve Müşterileri Arasındaki Sözleşmeler

Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile müşteriler arasında imzalanan sözleşmeler yazılı veya uzaktan iletişim araçlarıyla ve müşterinin kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulabilecektir. Kurul, sözleşmelerin içeriğinde yer alması gereken asgari unsurları ikincil düzenlemeler doğrultusunda belirleyebilecektir. Ancak belirtmek gerekir ki, hizmet sağlayıcılarının sorumluluğunu ortadan kaldıran her türlü sözleşme şartı geçersiz olacaktır. Ayrıca, platformlar, müşterilerin işlemlerine ilişkin itiraz ve şikayetleri etkin şekilde çözecek mekanizmalar kurmakla yükümlü olacaktır.

Yazılı Listeleme Prosedürü

Platformların, işlem görecek veya ilk satış ya da dağıtımı yapılacak kripto varlıkların belirlenmesi ve işlem görmesinin sonlandırılması için yazılı listeleme prosedürü oluşturması zorunluluğu getirilmiştir. Yine Kurul tarafından ayrıca esaslar belirlenebilecek olup, TÜBİTAK’ın veya diğer gerekli kurumların görüşleri alınarak teknolojik özelliklere ilişkin teknik kriterler belirlenebilecektir.

Serbest Piyasa Güvenliğinin Sağlanması

Kripto varlık fiyatları serbestçe belirlenecek ve fiyat istikrarını bozacak tüm davranışlar SPKn kapsamında, piyasa bozucu eylemler kapsamında değerlendirilecektir. Platformlar, güvenilir, şeffaf, etkin, adil ve rekabetçi işlemleri sağlamakla; piyasa bozucu eylemleri tespit etmekle, gerekli gözetim sistemini kurmakla, önleyici tedbirler almakla ve Kurul’a raporlama yapmakla yükümlüdür.

Varlıkların Müşteri Cüzdanlarında Saklanması

Platformların müşterilerine ait kripto varlıkların müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurulması esastır. Müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurmayı tercih etmedikleri kripto varlıklara ilişkin saklama hizmetinin, Kurul tarafından yapılacak ikincil düzenleme uyarınca yetkilendirilmiş bankalarca veya diğer kuruluşlarca sunulması ve müşterilere ait nakitlerin bankalarda tutulması gerekmektedir.

Kripto Varlıkların Haczi

Platformların malvarlıkları ile kullanıcıların malvarlıkları farklı sayılacak olup, müşterilerin hizmet sağlayıcılar nezdindeki varlıkları, hizmet sağlayıcıların borçları nedeniyle haczedilemeyecek, rehnedilemeyecek ve iflas masasına dahil edilemeyecektir. Bankalar nezdinde tutulan müşteri nakitlerine ait tedbir, haciz vb. talepler yalnızca ilgili yatırım kuruluşu tarafından yerine getirilecektir.

• İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyeti ve Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Faaliyetlerine Uygulanacak Tedbirler

Öncelikle, Değişiklik ile birlikte, kripto varlık piyasasında izinsiz faaliyetlerin yürütülmesi halinde, faaliyetlerin durdurulması yetkisini mahkeme yerine Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından uygulanmak üzere, Kurul tarafından verilecek şekilde değiştirilmiştir. Hizmet sağlayıcıların faaliyetlerinde ise, aşağıdaki tedbirler uygulanabilecektir:

Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Hukuka Aykırı Faaliyet ve İşlemleri	Aykırılıkların Kurulca belirlenen bir sürede giderilmesi, Faaliyetlerinin kapsamını sınırlandırılması veya geçici olarak durdurulması, tamamen veya belirli sermaye piyasası faaliyetleri itibarıyla yetkilerinin iptal edilmesi ya da diğer her türlü tedbirin uygulanması Hukuka aykırı faaliyet veya işlemlerde sorumluluğu tespit edilen yöneticilerin ve çalışanların sahip oldukları SPK lisansları geçici veya sürekli olarak iptal edilebilmesi, haklarında suç duyurusunda bulunulabilmesi ve yargılama sonuçlanıncaya kadar imza yetkilerinin kaldırılması önlemleri uygulanabilecektir.
İzinsiz Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılığı Faaliyeti	Kurul, izinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin durdurulması için gerekli her türlü tedbiri almaya, hukuki ve cezai sorumluluk saklı kalmak kaydıyla, izinsiz sermaye piyasası faaliyet ve işlemlerinin doğurduğu sonuçların iptali ve nakit ya da sermaye piyasası araçlarının hak sahiplerine iadesi için tespit tarihlerinden itibaren bir yıl içinde dava açmaya yetkilidir.
İzinsiz Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılığı Faaliyetinde Bulunanların İlan, Reklam ve Açıklamaları ile Her Türlü̈ Ticari İletişimleri	Sermaye piyasasında izinsiz olarak veya faaliyeti iptal edildiği halde faaliyette bulunanların, ilan ve reklamlarında, sermaye piyasasında faaliyette bulundukları intibaını uyandıracak kelime veya ibare kullanıldığının tespiti hâlinde, sorumlular hakkında cezai kovuşturma yapılmakla birlikte, sorumluların ilgili mevzuat uyarınca ilan ve reklamları durdurulabilir, ilan ve reklamları toplatılabilir ve işyerleri geçici olarak kapatılabilir.
Hizmet Sağlayıcının Nakit Ödeme ve Kripto Varlık Teslim Yükümlülüklerini Yerine Getiremediği veya Kısa Sürede Yerine Getirilemeyeceğinin Tespiti	Nakit ödeme ve kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getiremediği veya kısa sürede yerine getiremeyeceği ya da bunlardan bağımsız olarak mali yapılarının ciddi surette zayıflamakta olduğu ya da mali durumunun taahhütlerini karşılayamayacak kadar zayıflamış olduğunun tespiti halinde, Kurul uygun süre içinde mali yapılarının güçlendirilmesini istemeye ya da doğrudan hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerini geçici olarak durdurmaya; faaliyet yetkilerini kaldırmaya; sorumluluğu tespit edilen yöneticilerin ve çalışanların imza yetkilerini kaldırmaya yetkilidir.

Buna ek olarak, yurt dışında yerleşik platformların Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyetleri de izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı sayılacaktır. Türkiye’de iş yeri açılması, Türkçe internet sitesi oluşturulması, doğrudan veya Türkiye’de yerleşik kişi veya kurumlar aracılığıyla tanıtım ve pazarlama yapılması durumlarında platformun Türkiye’de faaliyet izni alması gerekmektedir.

• Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Denetimi ve Uygulanabilecek Cezalar

Değişiklik uyarınca, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mali denetimi ve bilgi sistemlerinin bağımsız denetimi, Kurulca ilan edilen listede yer alan bağımsız denetim kuruluşlarınca yapılacak olup, bilgi sistemleri denetimine ilişkin ilave usul ve esaslar TÜBİTAK ya da gerekli görülen diğer kurum ve kuruluşların görüşü alınarak belirlenebilecektir.

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının sorumlulukları ve uygulanabilecek cezalar ise aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

• Zararlardan ve Güvenlik İhlallerinden Sorumluluk:

– Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, hukuka aykırı faaliyetleri ile nakit ödeme ve/veya kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getirememesinden kaynaklanan zararlardan doğrudan sorumlu olacaktır.

– Kripto varlık hizmet sağlayıcıları bilişim sistemlerinin işletilmesi, her türlü siber saldırı, bilgi güvenliği ihlalleri gibi fiillerden veya personelin her türlü davranışından kaynaklanan kripto varlık kayıplarından, Borçlar Kanunu kapsamında sorumlu olacaktır.

• İzinsiz Hizmet Sağlayıcılığı Faaliyeti Cezası:

İzin almaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen gerçek kişiler ve tüzel kişilerin yetkilileri üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacaktır.

• Hizmet Sağlayıcılarının Yetkilerine Yönelik Zimmet Suçu ve Cezası:

Özellikle müşteri hesaplarının korunması bakımından, Türk Ceza Kanunu’ndan farklı olarak zimmet suçuna özgülenmiş farklı fiiller ve soruşturma usulü eklenerek, SPKn madde 110/A’ya getirilen düzenleme ile, hizmet sağlayıcı yönetim kurulu başkanı, üyeler ve diğer mensupların zimmetine geçirdikleri para ve kripto varlıkların sekiz ile on dört yıl arası hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile; zimmetin açığa çıkmaması için hileli davranış halinde, faile on dört yıldan yirmi yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası verilecektir.

Faaliyet izni kaldırılan bir kripto varlık hizmet sağlayıcının yönetim veya kontrolünü elinde bulundurmuş kişilerin, kaynakları hizmet sağlayıcı zararına kullanması da zimmet olarak kabul edilecektir.

• Kripto Varlıklara İlişkin Şahsi Sorumluluk:

Zimmet sayılan karar ve işlemler gerçekleştirdiği tespit edilen yönetim kurulu başkan ve üyeleri, diğer mensupları, hukuken veya fiilen yönetim veya kontrolünü elinde bulundurmuş olan gerçek kişi ortaklarının müşterilere verdikleri zararla sınırlı olarak zimmete geçirildiği tespit edilen tutardan öncelikli olarak karşılanmasını sağlamak amacıyla şahsi sorumlulukları yoluna gidilerek, Kurulun talebi üzerine doğrudan şahsen iflaslarına mahkemece karar verilebilecektir.

Bu kapsamda, belirlenen yaptırımlar oldukça ağır olmakla birlikte, Mali Suçlar Araştırma Kurulu tarafından getirilecek tedbirlere ek olarak, kripto varlık borsalarının piyasayı bozucu eylem ve işlemlerinin tespiti ile önlenmesine dair aksiyon alınması da gerekecektir.

• Platformların Gelir Payı Tahsisi

Her yıl platformların bir önceki yıl faiz gelirleri hariç tüm gelirlerinin yüzde biri Kurul, yüzde biri de blok zincir ve ilgili bilişim teknolojilerinin geliştirilmesinde kullanılmak üzere TÜBİTAK bütçesine ilgili yılın mayıs ayı sonuna kadar ödenerek gelir olarak kaydedilecek olup; yapılacak tahakkuk ve ödemelerle ilgili diğer esaslar Kurulca ayrıca belirlenecektir.

Platformların gelirleri üzerinden Kurul ve TÜBİTAK bütçesine gelir kaydedilmesi uygulamasına 2024 yılı gelirleri üzerinden 2025 yılında başlanacaktır.

• Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Faaliyet İzni ve Geçiş Hükümleri

Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılar, Değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde Kurul’a, ikincil düzenlemelerde öngörülecek şartları sağlayarak faaliyet izni almak üzere gerekli başvuruları yapacaklarına veya müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratmadan üç ay içinde tasfiye kararı alacaklarına ve tasfiye sürecinde yeni müşteri kabul etmeyeceklerine dair bir beyan sunmakla yükümlü olacaktır.

Belirlenen süre içinde beyanın sunulmaması halinde, kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetini devamı izinsiz faaliyet olarak değerlendirilecek ve izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti suçunu oluşturacaktır.

Ek olarak, (i) yurt dışında yerleşik ancak Türkiye’deki kişilere yönelik izin almaksızın faaliyetlerini sürdüren hizmet sağlayıcıların ve (ii) kripto varlıkların nakde veya nakdi kripto varlığa çevirebilmelerine ve transferinin gerçekleştirilmesine imkân veren Türkiye’de yerleşik ATM ve benzeri elektronik işlem cihazlarının faaliyetleri, Değişikliğin yürürlük tarihinden itibaren üç ay içinde sonlandıracaklardır.

Her halükârda, ikincil düzenlemelerin de Değişikliklerin yürürlük tarihinden itibaren 6 ay içerisinde kabulünden sonra kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerine ve kripto varlıkların transfer ve saklanmasına ilişkin faaliyet izni yükümlülüğü daha kesin ve net olarak belirlenecektir.

• SONUÇ

Sonuç olarak, Türkiye’de uzun süredir beklenmekte olan kripto varlık regülasyonu, Değişiklik ile birlikte SPKn hükümlerine entegre edilmiş ve ikincil düzenleme yapma yetkisi Kurul’a verilmiştir. Değişiklik, hizmet sağlayıcılar bakımından oldukça sınırlayıcı hükümler, müşterileri korumaya yönelik ciddi önlemler ve cezalar içermektedir.

Bu kapsamda, kripto varlık hizmet sağlayıcıları başta olmak üzere tüm kripto piyasa aktörlerinin, kanun koyucu tarafından ilk defa getirilen düzenlemeler ve yükümlülükleri kapsamında, ikincil düzenlemeleri dikkatle takip etmeleri ve mevcut mevzuata uygun şekilde süreçlerini yönetebilmeleri adına uyum faaliyetlerinde bulunmaları gerekecektir. İlgili kanunun tamamına ulaşmak için tıklayınız: https://bit.ly/3zuhcYX

Her türlü soru ve görüşleriniz için bizlere info@sistemglobal.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz.

Şirketinizin Kuruluşundan Globalleşmesine Kadar Her Adımda Sizinle Birlikte Yürüyoruz…