ÇALIŞANLAR İÇİN COVİD-19 AŞISI ZORUNLU MU?

Ülkemizde tüm sigortalı çalışanlara aşı yaptırma hakkının tanınmasının ardından, birçok işveren çalışanlarından Covid-19 aşısı yaptırmalarını istemektedir. Bu durum akıllara; “çalışanlara Covid-19 aşısı yaptırma zorunluluğu getirilebilir mi?” ve “Covid-19 aşısı yaptırmayan çalışan işten çıkarılabilir mi?” sorularını getirmektedir.

Facebook, Google, CNN International, United Airlines gibi dev şirketlerin çalışanlarını aşı olma yönünde zorlamalarının ve bazı dev şirketlerin aşı olmayan çalışanlarını işten çıkaracağını duyurmalarının ardından ülkemizde de bazı şirketler bu yönde karar aldığını açıkladı. Ülkemizde aşı zorunluluğu getiren bir kanun veya yönetmelik hükmü olmadığı için gözler geçtiğimiz hafta yapılacak kabine toplantısına çevrilmişti.

19 Ağustos’ta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında gerçekleşen kabine toplantısının ardından aşı zorunluluğu hakkında bazı kararlar açıklandı. Yapılan açıklamada; 6 Eylül’de yüz yüze eğitimin başlamasıyla birlikte, henüz aşı olmamış öğretmen ve diğer personelin haftada en az 2 defa PCR testi yaptırmak zorunda olduğu belirtildi. Aşı yaptırmayan vatandaşlar için uçak ve şehirler arası otobüs yolculuğunun yanı sıra konser, tiyatro ve sinema gibi insanların toplu şekilde bulunduğu faaliyetler için de zorunlu PCR testi uygulamalarının devreye alınacağı duyuruldu. Kabine toplantısında çalışma hayatını ilgilendirecek aşı ve PCR testi zorunluluğu yönünde bir karar ise alınmadı.

Aşı Zorunluluğu

Ülkemizde ve dünya genelinde Covid-19 aşısının yaptırılmasını zorunlu kılan bir yasal düzenleme bulunmamakla birlikte Anayasa’nın ‘kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı’ hakkının ifade edildiği 17. maddenin ikinci fıkrasında; “Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz.” ifadesi yer almaktadır.

Ülkemizde aşı zorunluluğu sadece 1953 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ile getirilen çiçek aşısında bulunmaktadır.

Aşı Zorunluluğu Hakkında Anayasa Mahkemesi ve AİHM Kararları

Anayasa Mahkemesi’nin 11.11.2015 tarihli kararında; ebeveynin rızası olmaksızın sağlık tedbiri yolu ile çocuğa zorunlu aşı yapılmasının Anayasa’ya aykırı olduğu vurgulanmıştır. Anayasa Mahkemesi kararında; yukarıda yer alan Anayasa’nın 17. maddesinin ikinci fıkrasına atıf yapılmıştır.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) pandemi öncesine ait bir davayı 08.04.2021 tarihinde karara bağlamış ve çocukluk dönemi aşılarının zorunlu tutulması hakkında zorunlu aşıların yasal olduğuna ve demokratik toplumlarda gerekli olabileceğine karar vermiştir.

İşveren, Çalışanlarını Aşı Olmaya Zorlayabilir Mi? Aşı Olmayan İşçisini İşten Çıkarabilir Mi?

Çalışanların Covid-19 aşısı yaptırmalarını zorunlu kılan bir kanun hükmü olmaması ve Anayasa’nın 17. Maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ifade gereğince işverenin çalışanlarını aşı olmaya zorlaması, işverenin yönetim hakkı kapsamının dışındadır.

Aşı zorunluluğu hakkında kanun hükmü olmadığı müddetçe, çalışanın iş sözleşmesinin “aşı yaptırmadığı” gerekçesiyle feshedilmesi, işe iade riskini doğuracaktır.

Söz konusu nedenle feshin, “haklı neden” olmadığı genel olarak kabul görse de bu durumun 4857 sayılı İş Kanunun 18. maddesinde açıklanan “geçerli neden” oluşturduğu yönünde görüşler de mevcuttur. “Geçerli neden” iddialarının temelinde, işverenin işyerindeki tüm çalışanların sağlık ve güvenliklerini sağlamakla yükümlülüğü bulunmaktadır.

Ülkemizde Saran Holding ve Bahçeşehir Koleji, çalışanlara aşı zorunluluğu getirdiklerini ve buna uymayanların iş sözleşmesinin feshedileceğini duyurdu. İşten çıkarmalarının ardından açılacak işe iade davalarının akabinde verilecek karar ve Yargıtay’ın alacağı emsal karar, Covid-19 aşısı yaptırmamanın geçerli neden olup olmayacağı konusuna netlik kazandıracaktır.

Aşı Olmayan Çalışanlar İçin Ücretsiz İzin ve Uzaktan Çalışma Modeli

Yasal zorunluluk haricinde ücretsiz izin uygulaması işveren ve çalışanın karşılıklı onayı ile mümkündür. Tek taraflı olarak çalışanı ücretsiz izne çıkarmak, haklı nedenle iş sözleşmesini feshetmesine neden olabilecektir.

Aşı olmayan çalışanların uzaktan çalışma yapması hakkında ise farklı görüşler mevcuttur. Söz konusu uygulamanın işyerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından önemli olduğunu savunanlar olduğu gibi, çalışanları yasal bir zorunluluk yokken uzaktan çalışmaya zorlamanın feshe zorlama olarak anlaşılacağını savunanlar da bulunmaktadır.

Her türlü soru ve görüşleriniz için bizlere info@sistemglobal.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz.

Bilgiyi Tecrübeyle Güce Dönüştürüyoruz…