2020 YILI MART AYINA İLİŞKİN AYLIK PRİM VE HİZMET BELGESİNİN VERİLME SÜRESİ UZATILDI
27 Nisan 2020KORONAVİRÜS’ÜN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
27 Nisan 2020| Fesih Yasağı Yönünden; 4857 sayılı İş Kanunu içerisinde yer alan birçok düzenleme ile hem işçiye hem de işverene her zaman iş sözleşmesini feshetme hakkı tanımıştır. Mevcut ve yürürlükte olan düzenlemelere göre gerek işçi gerekse de işveren, akdederek yükümlülük altına girmiş oldukları iş sözleşmesini her zaman feshetme imkânına sahiptir. 4857 sayılı İş Kanunu düzenlemelerine göre, iş sözleşmesinin feshetmek isteyen taraf kanunda belirtilen ihbar önellerine, şekil şartlarına ve fesih nedenlerine uymak zorundadır. Belirtilen ihbar önellerine, şekil şartlarına ve fesih nedenlerine uyulmaması halinde iş sözleşmesi taraflarca yine feshedilebilmekte, ancak kanuna aykırı olarak sözleşmesini fesheden taraf diğer tarafa karşı birtakım tazminatları ödemek zorunda kalmaktadır. Gerek işçinin gerekse de işverenin iş sözleşmesini feshetmesi halinde, her somut olaya göre diğer tarafa ihbar tazminatı ödenmesi gerekebilmekte, işverenin iş sözleşmesini haksız veya geçersiz nedenle feshetmesi halinde işçiye kıdem tazminatı da ödemesi ve ayrıca işe iade kurumu gereğince bazı tazminatların yine işveren tarafından işçiye ödenmesi gerekebilmektedir. İş sözleşmesinin feshedilme zamanı, feshedilme nedeni ve feshedilme şekli tarafların birbirine ödeyecekleri tazminatların doğması açısından önemli ise de; gerek işveren gerekse de işçi, mevcut ve yürürlükte olan düzenlemelere göre ödenecek tazminatları göze alarak istedikleri zaman, istedikleri şekilde ve neden göstererek ya da göstermeyerek tarafı oldukları iş sözleşmesini feshetme konusunda serbestiye sahiptirler. Mevcut düzenlemelere göre uygulama bu şekilde olmakla birlikte; Covid-19 salgınının tüm dünyada ve ülkemizde de etkili olması ile birlikte, iş ortamı ve ticari ilişkiler derin şekilde etkilenmiş, ekonomi ciddi şekilde bozulmuştur. Bu durum birçok işverenin süreli ya da süresiz şekilde iş durdurmasına, işverenin işçilerin sözleşmelerini feshetmesine ya da işçilerin ücretli ya da ücretsiz izne çıkarılmasına sebep olmuştur. Bu durumun önlenmesi adına Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Torba Kanun ile 4857 sayılı İş Kanunu’na “Geçici İstihdam Güvencesi” başlıklı maddenin eklenmesine karar verilmiş, kanun Meclis’te 16.04.2020 tarihinde onaylanmış ancak henüz Resmi Gazetede yayımlanmamıştır. Buna göre söz konusu madde ile Covid-19 salgın hastalığının yayılması neticesinde kamu yararının gerektirmesi gerekçe gösterilerek, maddenin yürürlüğe girmesinden itibaren üç ay süreyle işverenin işçinin iş sözleşmesini feshetmesi yasaklanmıştır. Söz konusu fesih yasağı işveren için getirilmiş olup, işçi yönünden fesih yasağı söz konusu olmayacaktır. İşçi yine yasal düzenlemelere uyarak ya da tazminat ödeme riskini göze alarak yasal düzenlemelere uymaksızın iş sözleşmesini serbestçe feshetme hakkına sahiptir. Bu düzenleme ile getirilen fesih yasağı, gerek iş kanunu, gerek borçlar kanunu ve gerekse de diğer kanunlar kapsamında işçi olarak çalışan tüm işçiler yönünden geçerli olacaktır. Fesih yasağının istisnası ise; yine Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Torba Kanun ile düzenlenerek; fesih yasağı süresi olarak nitelenebilecek bu üç aylık süre içerisinde, işveren sadece 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinin 2. Fıkrası ile düzenlenen ve işverene haklı nedenle derhal fesih hakkı tanıyan “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” kapsamında iş sözleşmesini feshedebilecektir. Üç ay olarak belirtilen feshetme yasağı süresi Cumhurbaşkanı tarafından altı aya kadar uzatılması mümkün olabilecektir. İşverene İşçinin Onayını Almaksızın Ücretsiz İzne Çıkarma Hakkı Tanınması Yönünden; Bazı durumlarda gerek işçiden gerekse de işverenden kaynaklanan nedenlerle işçinin kendi isteği ile ücretsiz izin kullanması ya da işveren tarafından işçiye ücretsiz izin kullandırılması söz konusu olabilmektedir. İşveren tarafından işçiye kullandırtılacak ücretsiz izin konusunda işçinin de rızası/onayı aranmaktadır. İşçinin rızası dışında işveren tarafından zorla ücretsiz izin kullandırtılması iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi manasına gelmekte olup, bu durumda işverenin birtakım tazminatları ödemesi gerekebilmektedir. Mevcut durum bu şekilde olmakla birlikte Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Torba Kanun ile hakkında fesih yasağı uygulanan ve bu kapsamda iş sözleşmesinin feshi geçici süreyle yasaklanmış olan işçi için işverenine ücretsiz izne ayırma hakkı tanınmıştır. Buna göre işverenler, bazı haller dışında işçilerinin sözleşmelerini 3 aylık süre için feshedemeyeceklerse de; bu düzenleme kapsamında sözleşmesini feshedemedikleri işçilerini ücretsiz izne ayırma hakkına sahip olacaktır. İşveren fesih yasağının devam ettiği süre boyunca işçinin onayını almadan işçisini ücretsiz izne çıkartma hakkına sahip olacaktır. Bu kapsamda yapılacak ücretsiz izne ayırma işlemine işçinin rızasının olmamasının bir önemi bulunmamaktadır. Rızası olmayan işçinin bu şekilde ücretsiz izne çıkarılmış olması, iş sözleşmesinin feshi manasına gelmeyecektir. Tüm bunların yanında bu şekilde ücretsiz izne çıkarılan işçi, rızası olmadan izne çıkarıldığından bahisle iş sözleşmesini haklı sebeple feshederek kıdem tazminatını da hak kazanamayacaktır. Zira bu şekilde yapılan ücretsiz izne ayırma işleminde, işveren kendisine tanınan onay almaksızın ücretsiz izne ayırma hakkını kullanmış olacaktır. Bu şekilde ücretsiz izne ayrılmasını fesih gerekçesi olarak göstermek isteyen işçi ise aslında işvereninin kanuni hakkını kullanmasını gerekçe göstermiş olacaktır. İşsizlik Sigortası Kanunu Değişikliği Yönünden; Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Torba Kanun ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na Geçici 24. madde eklenmiştir. Bu madde ile yukarıda açıkladığımız kapsamda işvereni tarafından ücretsiz izne ayrılan işçiler ile 15.03.2020 tarihinden sonra işten çıkarılmış olanlardan kanunun aradığı şartları tamamlayamadıkları için işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere geçici 10. madde ile düzenlenen geçici fesih yasağı süresi boyunca günlük 39,24 TL miktarında nakdi destek verilecektir. Söz konusu nakdi destek işsizlik fonundan karşılanacaktır. Bu düzenlemeye göre 4857 sayılı İş Kanunu’na eklenen madde kapsamında işvereni tarafından onayı aranmaksızın ücretsiz izne çıkarılacak işçiler için işverenin ücret ödemesi yapması gerekmeyecekse de; bu şekilde ücretsiz izne çıkarılan işçilerin 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa eklenen madde gereğince işsizlik fonundan günlük 39.24 TL nakdi ödeme almaları söz konusu olacaktır. Yine bu düzenleme kapsamında 15.03.2020 tarihinden sonra işten çıkarılmış olan işçilerin işsizlik ödeneğinden yararlanma hakları bulunmadıkları için işsizlik ödeneğinden ödeme alamayan işçilerin de ödenekten günlük 39,24 TL nakdi ücret desteği alması söz konusu olacaktır. İşvereni tarafından ücretsiz izne ayrılan işçi, ücretsiz izne ayrıldığı süre boyunca işvereni için çalışmayacak olup, işverenin de işçisi için ödeme yapması söz konusu olmayacaktır. İşvereni tarafından ücretsiz izne ayrılan işçi, fesih yasağı süresi boyunca fondan günlük 39,24 TL nakdi ücret desteği alacaktır. İşvereni tarafından ücretsiz izne ayrılıp da fondan nakdi ücret desteği alan işçilerin, işverenleri tarafından fiilen çalıştırılmaya devam ettirildiğinin tespit edilmesi halinde, işverenin idari para cezasına çarptırılması söz konusu olabilecektir. Buna göre işverenin ödemesi gereken idari para cezaları, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 102 nci maddesinde belirlenen idari para cezalarının dört katı olarak uygulanacaktır. Bu madde kapsamında günlük 39,24 TL tutarındaki nakdi ücret desteği üç ay olarak belirlenen fesih yasağı süresi için verilecektir. Nakdi ücret desteğinden yararlanma süresinin Cumhurbaşkanı kararı ile altı ay süreyle uzatılması söz konusu olabilecektir. Sonuç Olarak; Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Torba Kanun ile 4857 sayılı İş Kanunu’na Geçici İstihdam Güvencesi başlıklı maddenin eklenmesi suretiyle geçici süre ile iş akdini fesih yasağı getirilmesi ve işverene işçinin onayını almaksızın işçisini ücretsiz izne çıkarma hakkı tanınmış, Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Torba Kanun ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen madde ile ise işvereni tarafından ücretsiz izne ayrılan işçiler ile 15.03.2020 tarihinden sonra işten çıkarılmış olup da kanunun aradığı şartların yokluğu nedeniyle işsizlik ödeneğinden faydalanamayan işçiler için fesih yasağı süresince fondan her gün için 39,24 TL nakdi ücret desteği verilmesi kararlaştırılmıştır. Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Torba Kanunun 16.04.2020 tarihinde TBMM’de kabul edildiğini ancak henüz Resmi Gazete’de yayımlanıp yürürlüğe girmediğini, Torba Kanunda yer alan bu düzenlemelerin Resmi Gazete’de yayımlanacağı tarihte yürürlüğe gireceğini tekrar hatırlatmak isteriz. |
| Bilgiyi Tecrübeyle Güce Dönüştürüyoruz… |
